xref: /linux/drivers/watchdog/wdt.c (revision c5bf68fe0c86a5835bd2e6aead1c49976360753f)
1b7e04f8cSWim Van Sebroeck /*
204bedfa5SAlan Cox  *	Industrial Computer Source WDT501 driver
3b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
429fa0586SAlan Cox  *	(c) Copyright 1996-1997 Alan Cox <alan@lxorguk.ukuu.org.uk>,
529fa0586SAlan Cox  *						All Rights Reserved.
6b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
7b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	This program is free software; you can redistribute it and/or
8b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	modify it under the terms of the GNU General Public License
9b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	as published by the Free Software Foundation; either version
10b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	2 of the License, or (at your option) any later version.
11b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
12b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	Neither Alan Cox nor CymruNet Ltd. admit liability nor provide
13b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	warranty for any of this software. This material is provided
14b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	"AS-IS" and at no charge.
15b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
16b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	(c) Copyright 1995    Alan Cox <alan@lxorguk.ukuu.org.uk>
17b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
18b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	Release 0.10.
19b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
20b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	Fixes
21b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *		Dave Gregorich	:	Modularisation and minor bugs
22b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *		Alan Cox	:	Added the watchdog ioctl() stuff
23b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *		Alan Cox	:	Fixed the reboot problem (as noted by
24b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *					Matt Crocker).
25b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *		Alan Cox	:	Added wdt= boot option
26b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *		Alan Cox	:	Cleaned up copy/user stuff
279f2d1f0dSAlan Cox  *		Tim Hockin	:	Added insmod parameters, comment
289f2d1f0dSAlan Cox  *					cleanup, parameterized timeout
299f2d1f0dSAlan Cox  *		Tigran Aivazian	:	Restructured wdt_init() to handle
309f2d1f0dSAlan Cox  *					failures
31b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *		Joel Becker	:	Added WDIOC_GET/SETTIMEOUT
32b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *		Matt Domsch	:	Added nowayout module option
33b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
34b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
3527c766aaSJoe Perches #define pr_fmt(fmt) KBUILD_MODNAME ": " fmt
3627c766aaSJoe Perches 
37b7e04f8cSWim Van Sebroeck #include <linux/interrupt.h>
38b7e04f8cSWim Van Sebroeck #include <linux/module.h>
39b7e04f8cSWim Van Sebroeck #include <linux/moduleparam.h>
40b7e04f8cSWim Van Sebroeck #include <linux/types.h>
41b7e04f8cSWim Van Sebroeck #include <linux/miscdevice.h>
42b7e04f8cSWim Van Sebroeck #include <linux/watchdog.h>
43b7e04f8cSWim Van Sebroeck #include <linux/fs.h>
44b7e04f8cSWim Van Sebroeck #include <linux/ioport.h>
45b7e04f8cSWim Van Sebroeck #include <linux/notifier.h>
46b7e04f8cSWim Van Sebroeck #include <linux/reboot.h>
47b7e04f8cSWim Van Sebroeck #include <linux/init.h>
489f2d1f0dSAlan Cox #include <linux/io.h>
499f2d1f0dSAlan Cox #include <linux/uaccess.h>
50b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
51b7e04f8cSWim Van Sebroeck #include "wd501p.h"
52b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
53b7e04f8cSWim Van Sebroeck static unsigned long wdt_is_open;
54b7e04f8cSWim Van Sebroeck static char expect_close;
55b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
56b7e04f8cSWim Van Sebroeck /*
57b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	Module parameters
58b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
59b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
60b7e04f8cSWim Van Sebroeck #define WD_TIMO 60			/* Default heartbeat = 60 seconds */
61b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
62b7e04f8cSWim Van Sebroeck static int heartbeat = WD_TIMO;
63b7e04f8cSWim Van Sebroeck static int wd_heartbeat;
64b7e04f8cSWim Van Sebroeck module_param(heartbeat, int, 0);
659f2d1f0dSAlan Cox MODULE_PARM_DESC(heartbeat,
669f2d1f0dSAlan Cox 	"Watchdog heartbeat in seconds. (0 < heartbeat < 65536, default="
679f2d1f0dSAlan Cox 				__MODULE_STRING(WD_TIMO) ")");
68b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
6986a1e189SWim Van Sebroeck static bool nowayout = WATCHDOG_NOWAYOUT;
7086a1e189SWim Van Sebroeck module_param(nowayout, bool, 0);
719f2d1f0dSAlan Cox MODULE_PARM_DESC(nowayout,
729f2d1f0dSAlan Cox 	"Watchdog cannot be stopped once started (default="
739f2d1f0dSAlan Cox 				__MODULE_STRING(WATCHDOG_NOWAYOUT) ")");
74b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
75b7e04f8cSWim Van Sebroeck /* You must set these - there is no sane way to probe for this board. */
76b7e04f8cSWim Van Sebroeck static int io = 0x240;
77b7e04f8cSWim Van Sebroeck static int irq = 11;
78b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
7901c785dcSAlan Cox static DEFINE_SPINLOCK(wdt_lock);
8001c785dcSAlan Cox 
815d1c93ceSDavid Howells module_param_hw(io, int, ioport, 0);
82b7e04f8cSWim Van Sebroeck MODULE_PARM_DESC(io, "WDT io port (default=0x240)");
835d1c93ceSDavid Howells module_param_hw(irq, int, irq, 0);
84b7e04f8cSWim Van Sebroeck MODULE_PARM_DESC(irq, "WDT irq (default=11)");
85b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
86b7e04f8cSWim Van Sebroeck /* Support for the Fan Tachometer on the WDT501-P */
87b7e04f8cSWim Van Sebroeck static int tachometer;
88b7e04f8cSWim Van Sebroeck module_param(tachometer, int, 0);
899f2d1f0dSAlan Cox MODULE_PARM_DESC(tachometer,
909f2d1f0dSAlan Cox 		"WDT501-P Fan Tachometer support (0=disable, default=0)");
9104bedfa5SAlan Cox 
9204bedfa5SAlan Cox static int type = 500;
9304bedfa5SAlan Cox module_param(type, int, 0);
9404bedfa5SAlan Cox MODULE_PARM_DESC(type,
9504bedfa5SAlan Cox 		"WDT501-P Card type (500 or 501, default=500)");
96b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
97b7e04f8cSWim Van Sebroeck /*
98b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	Programming support
99b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
100b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
101b7e04f8cSWim Van Sebroeck static void wdt_ctr_mode(int ctr, int mode)
102b7e04f8cSWim Van Sebroeck {
103b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	ctr <<= 6;
104b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	ctr |= 0x30;
105b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	ctr |= (mode << 1);
106b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	outb_p(ctr, WDT_CR);
107b7e04f8cSWim Van Sebroeck }
108b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
109b7e04f8cSWim Van Sebroeck static void wdt_ctr_load(int ctr, int val)
110b7e04f8cSWim Van Sebroeck {
111b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	outb_p(val&0xFF, WDT_COUNT0+ctr);
112b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	outb_p(val>>8, WDT_COUNT0+ctr);
113b7e04f8cSWim Van Sebroeck }
114b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
115b7e04f8cSWim Van Sebroeck /**
116b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	wdt_start:
117b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
118b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	Start the watchdog driver.
119b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
120b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
121b7e04f8cSWim Van Sebroeck static int wdt_start(void)
122b7e04f8cSWim Van Sebroeck {
12301c785dcSAlan Cox 	unsigned long flags;
12401c785dcSAlan Cox 	spin_lock_irqsave(&wdt_lock, flags);
125b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	inb_p(WDT_DC);			/* Disable watchdog */
1269f2d1f0dSAlan Cox 	wdt_ctr_mode(0, 3);		/* Program CTR0 for Mode 3:
1279f2d1f0dSAlan Cox 						Square Wave Generator */
1289f2d1f0dSAlan Cox 	wdt_ctr_mode(1, 2);		/* Program CTR1 for Mode 2:
1299f2d1f0dSAlan Cox 						Rate Generator */
1309f2d1f0dSAlan Cox 	wdt_ctr_mode(2, 0);		/* Program CTR2 for Mode 0:
1319f2d1f0dSAlan Cox 						Pulse on Terminal Count */
132b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	wdt_ctr_load(0, 8948);		/* Count at 100Hz */
133b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	wdt_ctr_load(1, wd_heartbeat);	/* Heartbeat */
134b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	wdt_ctr_load(2, 65535);		/* Length of reset pulse */
135b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	outb_p(0, WDT_DC);		/* Enable watchdog */
13601c785dcSAlan Cox 	spin_unlock_irqrestore(&wdt_lock, flags);
137b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	return 0;
138b7e04f8cSWim Van Sebroeck }
139b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
140b7e04f8cSWim Van Sebroeck /**
141b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	wdt_stop:
142b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
143b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	Stop the watchdog driver.
144b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
145b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
146b7e04f8cSWim Van Sebroeck static int wdt_stop(void)
147b7e04f8cSWim Van Sebroeck {
14801c785dcSAlan Cox 	unsigned long flags;
14901c785dcSAlan Cox 	spin_lock_irqsave(&wdt_lock, flags);
150b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	/* Turn the card off */
151b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	inb_p(WDT_DC);			/* Disable watchdog */
152b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	wdt_ctr_load(2, 0);		/* 0 length reset pulses now */
15301c785dcSAlan Cox 	spin_unlock_irqrestore(&wdt_lock, flags);
154b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	return 0;
155b7e04f8cSWim Van Sebroeck }
156b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
157b7e04f8cSWim Van Sebroeck /**
158b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	wdt_ping:
159b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
1609f2d1f0dSAlan Cox  *	Reload counter one with the watchdog heartbeat. We don't bother
1619f2d1f0dSAlan Cox  *	reloading the cascade counter.
162b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
163b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
16404bedfa5SAlan Cox static void wdt_ping(void)
165b7e04f8cSWim Van Sebroeck {
16601c785dcSAlan Cox 	unsigned long flags;
16701c785dcSAlan Cox 	spin_lock_irqsave(&wdt_lock, flags);
168b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	/* Write a watchdog value */
169b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	inb_p(WDT_DC);			/* Disable watchdog */
1709f2d1f0dSAlan Cox 	wdt_ctr_mode(1, 2);		/* Re-Program CTR1 for Mode 2:
1719f2d1f0dSAlan Cox 							Rate Generator */
172b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	wdt_ctr_load(1, wd_heartbeat);	/* Heartbeat */
173b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	outb_p(0, WDT_DC);		/* Enable watchdog */
17401c785dcSAlan Cox 	spin_unlock_irqrestore(&wdt_lock, flags);
175b7e04f8cSWim Van Sebroeck }
176b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
177b7e04f8cSWim Van Sebroeck /**
178b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	wdt_set_heartbeat:
179b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@t:		the new heartbeat value that needs to be set.
180b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
1819f2d1f0dSAlan Cox  *	Set a new heartbeat value for the watchdog device. If the heartbeat
1829f2d1f0dSAlan Cox  *	value is incorrect we keep the old value and return -EINVAL. If
1839f2d1f0dSAlan Cox  *	successful we return 0.
184b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
1859f2d1f0dSAlan Cox 
186b7e04f8cSWim Van Sebroeck static int wdt_set_heartbeat(int t)
187b7e04f8cSWim Van Sebroeck {
1889f2d1f0dSAlan Cox 	if (t < 1 || t > 65535)
189b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		return -EINVAL;
190b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
191b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	heartbeat = t;
192b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	wd_heartbeat = t * 100;
193b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	return 0;
194b7e04f8cSWim Van Sebroeck }
195b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
196b7e04f8cSWim Van Sebroeck /**
197b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	wdt_get_status:
198b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
199b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	Extract the status information from a WDT watchdog device. There are
200b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	several board variants so we have to know which bits are valid. Some
201b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	bits default to one and some to zero in order to be maximally painful.
202b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
203b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	we then map the bits onto the status ioctl flags.
204b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
205b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
20604bedfa5SAlan Cox static int wdt_get_status(void)
207b7e04f8cSWim Van Sebroeck {
20801c785dcSAlan Cox 	unsigned char new_status;
20904bedfa5SAlan Cox 	int status = 0;
21001c785dcSAlan Cox 	unsigned long flags;
21101c785dcSAlan Cox 
21201c785dcSAlan Cox 	spin_lock_irqsave(&wdt_lock, flags);
21301c785dcSAlan Cox 	new_status = inb_p(WDT_SR);
21401c785dcSAlan Cox 	spin_unlock_irqrestore(&wdt_lock, flags);
215b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
216b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	if (new_status & WDC_SR_ISOI0)
21704bedfa5SAlan Cox 		status |= WDIOF_EXTERN1;
218b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	if (new_status & WDC_SR_ISII1)
21904bedfa5SAlan Cox 		status |= WDIOF_EXTERN2;
22004bedfa5SAlan Cox 	if (type == 501) {
221b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		if (!(new_status & WDC_SR_TGOOD))
22204bedfa5SAlan Cox 			status |= WDIOF_OVERHEAT;
223b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		if (!(new_status & WDC_SR_PSUOVER))
22404bedfa5SAlan Cox 			status |= WDIOF_POWEROVER;
225b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		if (!(new_status & WDC_SR_PSUUNDR))
22604bedfa5SAlan Cox 			status |= WDIOF_POWERUNDER;
227b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		if (tachometer) {
228b7e04f8cSWim Van Sebroeck 			if (!(new_status & WDC_SR_FANGOOD))
22904bedfa5SAlan Cox 				status |= WDIOF_FANFAULT;
230b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		}
23104bedfa5SAlan Cox 	}
23204bedfa5SAlan Cox 	return status;
233b7e04f8cSWim Van Sebroeck }
234b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
235b7e04f8cSWim Van Sebroeck /**
236b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	wdt_get_temperature:
237b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
238b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	Reports the temperature in degrees Fahrenheit. The API is in
239b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	farenheit. It was designed by an imperial measurement luddite.
240b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
241b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
24204bedfa5SAlan Cox static int wdt_get_temperature(void)
243b7e04f8cSWim Van Sebroeck {
24401c785dcSAlan Cox 	unsigned short c;
24501c785dcSAlan Cox 	unsigned long flags;
246b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
24701c785dcSAlan Cox 	spin_lock_irqsave(&wdt_lock, flags);
24801c785dcSAlan Cox 	c = inb_p(WDT_RT);
24901c785dcSAlan Cox 	spin_unlock_irqrestore(&wdt_lock, flags);
25004bedfa5SAlan Cox 	return (c * 11 / 15) + 7;
251b7e04f8cSWim Van Sebroeck }
25204bedfa5SAlan Cox 
25304bedfa5SAlan Cox static void wdt_decode_501(int status)
25404bedfa5SAlan Cox {
25504bedfa5SAlan Cox 	if (!(status & WDC_SR_TGOOD))
25627c766aaSJoe Perches 		pr_crit("Overheat alarm (%d)\n", inb_p(WDT_RT));
25704bedfa5SAlan Cox 	if (!(status & WDC_SR_PSUOVER))
25827c766aaSJoe Perches 		pr_crit("PSU over voltage\n");
25904bedfa5SAlan Cox 	if (!(status & WDC_SR_PSUUNDR))
26027c766aaSJoe Perches 		pr_crit("PSU under voltage\n");
26104bedfa5SAlan Cox }
262b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
263b7e04f8cSWim Van Sebroeck /**
264b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	wdt_interrupt:
265b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@irq:		Interrupt number
266b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@dev_id:	Unused as we don't allow multiple devices.
267b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
268b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	Handle an interrupt from the board. These are raised when the status
269b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	map changes in what the board considers an interesting way. That means
270b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	a failure condition occurring.
271b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
272b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
273b7e04f8cSWim Van Sebroeck static irqreturn_t wdt_interrupt(int irq, void *dev_id)
274b7e04f8cSWim Van Sebroeck {
275b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	/*
276b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	 *	Read the status register see what is up and
277b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	 *	then printk it.
278b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	 */
27901c785dcSAlan Cox 	unsigned char status;
28001c785dcSAlan Cox 
28101c785dcSAlan Cox 	spin_lock(&wdt_lock);
28201c785dcSAlan Cox 	status = inb_p(WDT_SR);
283b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
28427c766aaSJoe Perches 	pr_crit("WDT status %d\n", status);
285b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
28604bedfa5SAlan Cox 	if (type == 501) {
28704bedfa5SAlan Cox 		wdt_decode_501(status);
288b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		if (tachometer) {
289b7e04f8cSWim Van Sebroeck 			if (!(status & WDC_SR_FANGOOD))
29027c766aaSJoe Perches 				pr_crit("Possible fan fault\n");
291b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		}
29204bedfa5SAlan Cox 	}
29359338d4cSIlpo Jarvinen 	if (!(status & WDC_SR_WCCR)) {
294b7e04f8cSWim Van Sebroeck #ifdef SOFTWARE_REBOOT
295b7e04f8cSWim Van Sebroeck #ifdef ONLY_TESTING
29627c766aaSJoe Perches 		pr_crit("Would Reboot\n");
297b7e04f8cSWim Van Sebroeck #else
29827c766aaSJoe Perches 		pr_crit("Initiating system reboot\n");
299b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		emergency_restart();
300b7e04f8cSWim Van Sebroeck #endif
301b7e04f8cSWim Van Sebroeck #else
30227c766aaSJoe Perches 		pr_crit("Reset in 5ms\n");
303b7e04f8cSWim Van Sebroeck #endif
30459338d4cSIlpo Jarvinen 	}
30501c785dcSAlan Cox 	spin_unlock(&wdt_lock);
306b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	return IRQ_HANDLED;
307b7e04f8cSWim Van Sebroeck }
308b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
309b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
310b7e04f8cSWim Van Sebroeck /**
311b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	wdt_write:
312b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@file: file handle to the watchdog
313b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@buf: buffer to write (unused as data does not matter here
314b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@count: count of bytes
315b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@ppos: pointer to the position to write. No seeks allowed
316b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
317b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	A write to a watchdog device is defined as a keepalive signal. Any
318b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	write of data will do, as we we don't define content meaning.
319b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
320b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
3219f2d1f0dSAlan Cox static ssize_t wdt_write(struct file *file, const char __user *buf,
3229f2d1f0dSAlan Cox 						size_t count, loff_t *ppos)
323b7e04f8cSWim Van Sebroeck {
324b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	if (count) {
325b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		if (!nowayout) {
326b7e04f8cSWim Van Sebroeck 			size_t i;
327b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
328b7e04f8cSWim Van Sebroeck 			/* In case it was set long ago */
329b7e04f8cSWim Van Sebroeck 			expect_close = 0;
330b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
331b7e04f8cSWim Van Sebroeck 			for (i = 0; i != count; i++) {
332b7e04f8cSWim Van Sebroeck 				char c;
333b7e04f8cSWim Van Sebroeck 				if (get_user(c, buf + i))
334b7e04f8cSWim Van Sebroeck 					return -EFAULT;
335b7e04f8cSWim Van Sebroeck 				if (c == 'V')
336b7e04f8cSWim Van Sebroeck 					expect_close = 42;
337b7e04f8cSWim Van Sebroeck 			}
338b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		}
339b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		wdt_ping();
340b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	}
341b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	return count;
342b7e04f8cSWim Van Sebroeck }
343b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
344b7e04f8cSWim Van Sebroeck /**
345b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	wdt_ioctl:
346b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@file: file handle to the device
347b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@cmd: watchdog command
348b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@arg: argument pointer
349b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
350b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	The watchdog API defines a common set of functions for all watchdogs
351b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	according to their available features. We only actually usefully support
352b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	querying capabilities and current status.
353b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
354b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
3559f2d1f0dSAlan Cox static long wdt_ioctl(struct file *file, unsigned int cmd, unsigned long arg)
356b7e04f8cSWim Van Sebroeck {
357b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	void __user *argp = (void __user *)arg;
358b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	int __user *p = argp;
359b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	int new_heartbeat;
360b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	int status;
361b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
362c1bf3acfSAndrew Morton 	struct watchdog_info ident = {
363b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		.options =		WDIOF_SETTIMEOUT|
364b7e04f8cSWim Van Sebroeck 					WDIOF_MAGICCLOSE|
365b7e04f8cSWim Van Sebroeck 					WDIOF_KEEPALIVEPING,
366b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		.firmware_version =	1,
367b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		.identity =		"WDT500/501",
368b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	};
369b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
370b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	/* Add options according to the card we have */
371b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	ident.options |= (WDIOF_EXTERN1|WDIOF_EXTERN2);
37204bedfa5SAlan Cox 	if (type == 501) {
37304bedfa5SAlan Cox 		ident.options |= (WDIOF_OVERHEAT|WDIOF_POWERUNDER|
37404bedfa5SAlan Cox 							WDIOF_POWEROVER);
375b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		if (tachometer)
376b7e04f8cSWim Van Sebroeck 			ident.options |= WDIOF_FANFAULT;
37704bedfa5SAlan Cox 	}
378b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
3799f2d1f0dSAlan Cox 	switch (cmd) {
380b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	case WDIOC_GETSUPPORT:
381b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		return copy_to_user(argp, &ident, sizeof(ident)) ? -EFAULT : 0;
382b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	case WDIOC_GETSTATUS:
38304bedfa5SAlan Cox 		status = wdt_get_status();
384b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		return put_user(status, p);
385b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	case WDIOC_GETBOOTSTATUS:
386b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		return put_user(0, p);
387b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	case WDIOC_KEEPALIVE:
388b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		wdt_ping();
389b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		return 0;
390b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	case WDIOC_SETTIMEOUT:
391b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		if (get_user(new_heartbeat, p))
392b7e04f8cSWim Van Sebroeck 			return -EFAULT;
393b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		if (wdt_set_heartbeat(new_heartbeat))
394b7e04f8cSWim Van Sebroeck 			return -EINVAL;
395b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		wdt_ping();
396b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		/* Fall */
397b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	case WDIOC_GETTIMEOUT:
398b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		return put_user(heartbeat, p);
3990c06090cSWim Van Sebroeck 	default:
4000c06090cSWim Van Sebroeck 		return -ENOTTY;
401b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	}
402b7e04f8cSWim Van Sebroeck }
403b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
404b7e04f8cSWim Van Sebroeck /**
405b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	wdt_open:
406b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@inode: inode of device
407b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@file: file handle to device
408b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
409b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	The watchdog device has been opened. The watchdog device is single
410b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	open and on opening we load the counters. Counter zero is a 100Hz
411b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	cascade, into counter 1 which downcounts to reboot. When the counter
412b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	triggers counter 2 downcounts the length of the reset pulse which
413b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	set set to be as long as possible.
414b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
415b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
416b7e04f8cSWim Van Sebroeck static int wdt_open(struct inode *inode, struct file *file)
417b7e04f8cSWim Van Sebroeck {
418b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	if (test_and_set_bit(0, &wdt_is_open))
419b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		return -EBUSY;
420b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	/*
421b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	 *	Activate
422b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	 */
423b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	wdt_start();
424*c5bf68feSKirill Smelkov 	return stream_open(inode, file);
425b7e04f8cSWim Van Sebroeck }
426b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
427b7e04f8cSWim Van Sebroeck /**
428b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	wdt_release:
429b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@inode: inode to board
430b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@file: file handle to board
431b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
432b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	The watchdog has a configurable API. There is a religious dispute
433b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	between people who want their watchdog to be able to shut down and
434b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	those who want to be sure if the watchdog manager dies the machine
435b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	reboots. In the former case we disable the counters, in the latter
436b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	case you have to open it again very soon.
437b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
438b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
439b7e04f8cSWim Van Sebroeck static int wdt_release(struct inode *inode, struct file *file)
440b7e04f8cSWim Van Sebroeck {
441b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	if (expect_close == 42) {
442b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		wdt_stop();
443b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		clear_bit(0, &wdt_is_open);
444b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	} else {
44527c766aaSJoe Perches 		pr_crit("WDT device closed unexpectedly.  WDT will not stop!\n");
446b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		wdt_ping();
447b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	}
448b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	expect_close = 0;
449b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	return 0;
450b7e04f8cSWim Van Sebroeck }
451b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
452b7e04f8cSWim Van Sebroeck /**
453b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	wdt_temp_read:
454b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@file: file handle to the watchdog board
455b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@buf: buffer to write 1 byte into
456b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@count: length of buffer
457b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@ptr: offset (no seek allowed)
458b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
459b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	Temp_read reports the temperature in degrees Fahrenheit. The API is in
460b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	farenheit. It was designed by an imperial measurement luddite.
461b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
462b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
4639f2d1f0dSAlan Cox static ssize_t wdt_temp_read(struct file *file, char __user *buf,
4649f2d1f0dSAlan Cox 						size_t count, loff_t *ptr)
465b7e04f8cSWim Van Sebroeck {
46604bedfa5SAlan Cox 	int temperature = wdt_get_temperature();
467b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
468b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	if (copy_to_user(buf, &temperature, 1))
469b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		return -EFAULT;
470b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
471b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	return 1;
472b7e04f8cSWim Van Sebroeck }
473b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
474b7e04f8cSWim Van Sebroeck /**
475b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	wdt_temp_open:
476b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@inode: inode of device
477b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@file: file handle to device
478b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
479b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	The temperature device has been opened.
480b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
481b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
482b7e04f8cSWim Van Sebroeck static int wdt_temp_open(struct inode *inode, struct file *file)
483b7e04f8cSWim Van Sebroeck {
484*c5bf68feSKirill Smelkov 	return stream_open(inode, file);
485b7e04f8cSWim Van Sebroeck }
486b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
487b7e04f8cSWim Van Sebroeck /**
488b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	wdt_temp_release:
489b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@inode: inode to board
490b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@file: file handle to board
491b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
492b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	The temperature device has been closed.
493b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
494b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
495b7e04f8cSWim Van Sebroeck static int wdt_temp_release(struct inode *inode, struct file *file)
496b7e04f8cSWim Van Sebroeck {
497b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	return 0;
498b7e04f8cSWim Van Sebroeck }
499b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
500b7e04f8cSWim Van Sebroeck /**
501b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	notify_sys:
502b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@this: our notifier block
503b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@code: the event being reported
504b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	@unused: unused
505b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
506b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	Our notifier is called on system shutdowns. We want to turn the card
507b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	off at reboot otherwise the machine will reboot again during memory
508b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	test or worse yet during the following fsck. This would suck, in fact
509b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	trust me - if it happens it does suck.
510b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
511b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
512b7e04f8cSWim Van Sebroeck static int wdt_notify_sys(struct notifier_block *this, unsigned long code,
513b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	void *unused)
514b7e04f8cSWim Van Sebroeck {
5159f2d1f0dSAlan Cox 	if (code == SYS_DOWN || code == SYS_HALT)
516b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		wdt_stop();
517b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	return NOTIFY_DONE;
518b7e04f8cSWim Van Sebroeck }
519b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
520b7e04f8cSWim Van Sebroeck /*
521b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	Kernel Interfaces
522b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
523b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
524b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
525b7e04f8cSWim Van Sebroeck static const struct file_operations wdt_fops = {
526b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	.owner		= THIS_MODULE,
527b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	.llseek		= no_llseek,
528b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	.write		= wdt_write,
5299f2d1f0dSAlan Cox 	.unlocked_ioctl	= wdt_ioctl,
530b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	.open		= wdt_open,
531b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	.release	= wdt_release,
532b7e04f8cSWim Van Sebroeck };
533b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
534b7e04f8cSWim Van Sebroeck static struct miscdevice wdt_miscdev = {
535b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	.minor	= WATCHDOG_MINOR,
536b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	.name	= "watchdog",
537b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	.fops	= &wdt_fops,
538b7e04f8cSWim Van Sebroeck };
539b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
540b7e04f8cSWim Van Sebroeck static const struct file_operations wdt_temp_fops = {
541b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	.owner		= THIS_MODULE,
542b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	.llseek		= no_llseek,
543b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	.read		= wdt_temp_read,
544b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	.open		= wdt_temp_open,
545b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	.release	= wdt_temp_release,
546b7e04f8cSWim Van Sebroeck };
547b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
548b7e04f8cSWim Van Sebroeck static struct miscdevice temp_miscdev = {
549b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	.minor	= TEMP_MINOR,
550b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	.name	= "temperature",
551b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	.fops	= &wdt_temp_fops,
552b7e04f8cSWim Van Sebroeck };
553b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
554b7e04f8cSWim Van Sebroeck /*
555b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	The WDT card needs to learn about soft shutdowns in order to
556b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	turn the timebomb registers off.
557b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
558b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
559b7e04f8cSWim Van Sebroeck static struct notifier_block wdt_notifier = {
560b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	.notifier_call = wdt_notify_sys,
561b7e04f8cSWim Van Sebroeck };
562b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
563b7e04f8cSWim Van Sebroeck /**
564b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	cleanup_module:
565b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
566b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	Unload the watchdog. You cannot do this with any file handles open.
567b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	If your watchdog is set to continue ticking on close and you unload
568b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	it, well it keeps ticking. We won't get the interrupt but the board
569b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	will not touch PC memory so all is fine. You just have to load a new
570b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	module in 60 seconds or reboot.
571b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
572b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
573b7e04f8cSWim Van Sebroeck static void __exit wdt_exit(void)
574b7e04f8cSWim Van Sebroeck {
575b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	misc_deregister(&wdt_miscdev);
57604bedfa5SAlan Cox 	if (type == 501)
577b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		misc_deregister(&temp_miscdev);
578b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	unregister_reboot_notifier(&wdt_notifier);
579b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	free_irq(irq, NULL);
580b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	release_region(io, 8);
581b7e04f8cSWim Van Sebroeck }
582b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
583b7e04f8cSWim Van Sebroeck /**
584b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	wdt_init:
585b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *
586b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	Set up the WDT watchdog board. All we have to do is grab the
587b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	resources we require and bitch if anyone beat us to them.
588b7e04f8cSWim Van Sebroeck  *	The open() function will actually kick the board off.
589b7e04f8cSWim Van Sebroeck  */
590b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
591b7e04f8cSWim Van Sebroeck static int __init wdt_init(void)
592b7e04f8cSWim Van Sebroeck {
593b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	int ret;
594b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
59504bedfa5SAlan Cox 	if (type != 500 && type != 501) {
59627c766aaSJoe Perches 		pr_err("unknown card type '%d'\n", type);
59704bedfa5SAlan Cox 		return -ENODEV;
59804bedfa5SAlan Cox 	}
59904bedfa5SAlan Cox 
6009f2d1f0dSAlan Cox 	/* Check that the heartbeat value is within it's range;
6019f2d1f0dSAlan Cox 	   if not reset to the default */
602b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	if (wdt_set_heartbeat(heartbeat)) {
603b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		wdt_set_heartbeat(WD_TIMO);
60427c766aaSJoe Perches 		pr_info("heartbeat value must be 0 < heartbeat < 65536, using %d\n",
60527c766aaSJoe Perches 			WD_TIMO);
606b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	}
607b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
608b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	if (!request_region(io, 8, "wdt501p")) {
60927c766aaSJoe Perches 		pr_err("I/O address 0x%04x already in use\n", io);
610b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		ret = -EBUSY;
611b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		goto out;
612b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	}
613b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
61486b59128SYong Zhang 	ret = request_irq(irq, wdt_interrupt, 0, "wdt501p", NULL);
615b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	if (ret) {
61627c766aaSJoe Perches 		pr_err("IRQ %d is not free\n", irq);
617b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		goto outreg;
618b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	}
619b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
620b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	ret = register_reboot_notifier(&wdt_notifier);
621b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	if (ret) {
62227c766aaSJoe Perches 		pr_err("cannot register reboot notifier (err=%d)\n", ret);
623b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		goto outirq;
624b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	}
625b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
62604bedfa5SAlan Cox 	if (type == 501) {
627b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		ret = misc_register(&temp_miscdev);
628b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		if (ret) {
62927c766aaSJoe Perches 			pr_err("cannot register miscdev on minor=%d (err=%d)\n",
63027c766aaSJoe Perches 			       TEMP_MINOR, ret);
631b7e04f8cSWim Van Sebroeck 			goto outrbt;
632b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		}
63304bedfa5SAlan Cox 	}
634b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
635b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	ret = misc_register(&wdt_miscdev);
636b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	if (ret) {
63727c766aaSJoe Perches 		pr_err("cannot register miscdev on minor=%d (err=%d)\n",
638b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		       WATCHDOG_MINOR, ret);
639b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		goto outmisc;
640b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	}
641b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
64227c766aaSJoe Perches 	pr_info("WDT500/501-P driver 0.10 at 0x%04x (Interrupt %d). heartbeat=%d sec (nowayout=%d)\n",
643b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		io, irq, heartbeat, nowayout);
64404bedfa5SAlan Cox 	if (type == 501)
64527c766aaSJoe Perches 		pr_info("Fan Tachometer is %s\n",
64627c766aaSJoe Perches 			tachometer ? "Enabled" : "Disabled");
64704bedfa5SAlan Cox 	return 0;
648b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
649b7e04f8cSWim Van Sebroeck outmisc:
65004bedfa5SAlan Cox 	if (type == 501)
651b7e04f8cSWim Van Sebroeck 		misc_deregister(&temp_miscdev);
652b7e04f8cSWim Van Sebroeck outrbt:
653b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	unregister_reboot_notifier(&wdt_notifier);
654b7e04f8cSWim Van Sebroeck outirq:
655b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	free_irq(irq, NULL);
656b7e04f8cSWim Van Sebroeck outreg:
657b7e04f8cSWim Van Sebroeck 	release_region(io, 8);
65804bedfa5SAlan Cox out:
65904bedfa5SAlan Cox 	return ret;
660b7e04f8cSWim Van Sebroeck }
661b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
662b7e04f8cSWim Van Sebroeck module_init(wdt_init);
663b7e04f8cSWim Van Sebroeck module_exit(wdt_exit);
664b7e04f8cSWim Van Sebroeck 
665b7e04f8cSWim Van Sebroeck MODULE_AUTHOR("Alan Cox");
666b7e04f8cSWim Van Sebroeck MODULE_DESCRIPTION("Driver for ISA ICS watchdog cards (WDT500/501)");
667b7e04f8cSWim Van Sebroeck MODULE_LICENSE("GPL");
668